Manje od mesec dana ostalo je do početka Majskih svečanosti i tradicionalnog obeležavanja Dana grada Kragujevca, u znak sećanja na 6. maj 1818. godine kada je na Đurđevdanskoj skupštini u manastiru Vraćevšnica knez Miloš Obrenović proglasio Kragujevac za prvu prestonicu moderne Srbije.
Na Miloševu odluku da upravo Kragujevac proglasi za prestoni grad oslobođene Srbije uticao je pre svega njegov povoljan geografski položaj, s obzirom da se nalazio na „čvorištu“ puteva između nahija, a da je u isto vreme bio dovoljno udaljen od tada glavnog carigradskog druma kojim su se Turci uglavnom kretali. Takođe, preovlađujuće srpsko stanovništvo (od 193 kuće u gradu samo jedna je bila turska), kao i blizina planine Rudnik, pod čijim je padinama prethodno buknuo Drugi srpski ustanak, činili su da se knez oseća sigurnim i zaštićenim.
Zanimljivo je da među istoričarima postoje određena sporenja u vezi sa samim datumom proglašenja nove prestonice. Naime, pojedini istoričari pozivajući se na pisma kneza Miloša ruskom konzulu u Bukureštu Aleksandru Piniju ističu da pomenuta Đurđevdanska skupština nije održana u Vraćevšnici, već u Beogradu, a da je Narodna skupština u Vraćevšnici mogla biti održana najranije na Mitrovdan iste godine.
Kako bilo, Kragujevac je od momenta proglašenja za prestonicu Miloševe Srbije bukvalno procvetao. Od turske kasabe koja je brojala tek par stotina žitelja prerastao je u modernu gradsku varoš sa nekoliko hiljada stanovnika, koja je sve do 1841. godine, kada je Milošev naslednik, knez Mihailo Obrenović, odlučio da prestonicu trajno preseli u Beograd, predstavljala centar privrednog, političkog i kulturnog života mlade srpske kneževine.
U Kragujevcu su tih godina osnovane brojne važne institucije, poput Prve kragujevačke gimnazije, Liceja, Knjaževsko-srpskog teatra, Suda Kragujevačkog, pokrenute su i prve novine („Novine Serbske”), osnovana prva apoteka, muzej, galerija, biblioteka itd. U Kragujevcu su proklamovana i dva ključna turska hatišerifa iz 1830. i 1835. godine, kojima je Srbija postala autonomna kneževina pod vrhovnom vlašću Turaka, a donet je i Sretenjski ustav, prvi ustav moderne Srbije, čime su udareni temelji srpske državnosti u 19. veku.
Mada je nakon premeštanja prestonice u Beograd, Kragujevac polako počeo da gubi svoj značaj, on je i dalje ostao centar političkog života Srbije, gde su sve do 1878. godine održavane sve važnije skupštine. Selidbom Topolivnice iz Beograda u Kragujevac 1853. godine, grad na Lepenici postaje i važan industrijski centar, što će ostati do dana današnjeg.
Ne treba zaboraviti da je Kragujevac imao i važan strateški i vojni značaj na početku 20. veka. U njemu se na početku Prvog svetskog rata nalazilo sedište Vrhovne komande Vojske Kraljevine Srbije na čelu sa vojvodom Radomirom Putnikom, čija bista danas krasi jedan od najlepših trgova u gradu.
Inicijativa da se 6. maj proglasi za Dan grada pokrenuta je nakon pobede Koalicije Zajedno na lokalnim izborima 1996. godine od strane tadašnjeg predsednika Skupštine grada Veroljuba Verka Stevanovića i predsednika Izvršnog veća grada, čuvenog etnologa Borivoja Bore Radića. Doduše, i tu ima suprotnih tvrdnji da je ova inicijativa zapravo potekla od prethodne gradske vlasti socijalista na čelu sa Živoradom Nešićem Džadom.
U svakom slučaju, Dan grada je prvi put zvanično proslavljen 6. maja 1997. godine. Danas obeležavanje Dana grada traje po nekoliko dana i obuhvata niz manifestacija, kao što su Đurđevdanski karneval i Đurđevdansko venčanje, zatim Festival uličnih svirača, brojni koncerti i naravno neizostavni vatromet sa krova zgrade Skupštine grada.
U obavezan deo Majskih svečanosti spada i dodela Đurđevdanskih nagrada, koja je ustanovljena 2006. godine. Đurđevdanska nagrada se dodeljujuje od strane Skupštine grada Kragujevac na svečanoj sednici 6. maja za najvrednija dostignuća u Kragujevcu u oblastima privrede, privatnog preduzetništva, pronalazaštva, umetnosti, nauke, medicine, arhitekture i urbanizma, novinarstva, obrazovanja, sporta, doprinosa u akcijama humanitarnog karaktera i drugim oblastima značajnim za Grad Kragujevac.
Gradsko veće je usvojilo Predlog odluke o dodeli Godišnje nagrade grada Kragujevca – Đurđevdanske nagrade za 2023. godinu i prosledilo ga odbornicima Skupštine grada na razmatranje i donošenje odluke.
U oblasti umetnosti za Đurđevdansku nagradu predloženi su Predrag Ilić i Sanja Živković za monografiju “Knez Mihailo kroz umetnost i arhiv”, dok je Zoran Ignjatović nominovan za organizaciju tri samostalne i šest kolektivnih izložbi tokom 2023. godine.
Profesor dr Milovan Matović nominovan je za Đurđevdansku nagradu u oblasti medicine za implementaciju i terapijsku primenu Lu-PSMA u lečenju metastatskog kastracijski rezistentnog karcinoma prostate (mCRPC).
U oblasti novinarstva Miodrag Stojilović je nominovan za knjigu “Kragujevac otvoreni grad koji se voli”, dok je Marina Petrović Jilih predložena za Godišnju nagradu grada Kragujevca za doprinos unapređenju kvaliteta institucionalizovane nastave na nemačkom jeziku i književnosti tokom 2023. godine.
U oblasti privrede, kompanija LionEight je nominovana za Đurđevdansku nagradu za doprinos i podršku privrednom i ekonomskom razvoju grada u 2023. godini.
Što se tiče humanitarnih dela, nominirani su Ivan Glišović, Vladica Momčilović, Goran Ćiraković, Miloš Ilić, Predrag Đokić, Aleksandar Simović, Miloš Drobnjak i Saša Bečanović za njihovu hrabrost i angažovanje u spašavanju ugroženih lica nakon razornog zemljotresa u Republici Turskoj 2023. godine.
Gradsko veće utvrdilo je i Program majskih svečanosti kojima će biti obeležen Đurđevdan – Dan grada. Majske svečanosti 2. maja otvoriće Đurđevdanski pesnički susreti. U ponedeljak 6. maja, nakon Svečane sednice Skupštine grada, uslediće nastup dečijeg i omladinskog folklornog ansambla Centra za negovanje tradicionalne kulture Abrašević, Đurđevdanski maskenbal i Festival uličnih svirača.
U okviru centralne proslave – Đurđevdanskog koncerta na Trgu ispred zgrade Gradske uprave Kragujevac – Hiljade tona ljubavi, biće priređen i tradicionalni vatromet.
Među mnogobrojnim manifestacijama, od 14. do 18. maja biće organizovan 26. Međunarodni lutkarski festival „Zlatna iskra“, a od 15. do 19. maja Sajam knjiga. Od 23. do 29. maja na programu su Joakimovi dani – revija pozorišnih predstava u čast domaćeg pisca. Majske svečanosti 31. maja biće zatvorene Izložbom „75 godina Narodnog muzeja Šumadije“.
